Cây xanh có độc trồng từ nhà ra phố

Hàng trăm cây sò đò cam trên đường phố Nha Trang

Cùng với xu hướng đô thị hóa và mốt trồng cây phong thủy tại gia, hàng chục loại cây xanh, cây cảnh có chứa độc tố gây hại cho sức khỏe con người vẫn được trồng tràn lan từ trong nhà ra ngoài phố.

Vô tình rước “độc” về nhà!

Về nhà mới, để trang trí cho phòng khách gia đình có không gian xanh mát, chị Nguyễn Thị Thu (trú phường Phước Long, TP Nha Trang) hăm hở tìm đến các điểm bán cây cảnh. Thấy chậu cây vạn thiên thanh lá to, đẹp mắt chị ưng ý mua ngay. Được mấy hôm, có người bạn đến chơi thấy chị đặt chậu Vạn Thiên Thanh trong nhà liền la lên, kêu chị bỏ đi vì cây này có độc chất calcium oxalate, trẻ con tiếp xúc với nhựa hoặc nhai lá của chúng có thể gây dị ứng da, bỏng miệng, cứng miệng, thậm chí còn gây nghẹn họng và khó thở, trường hợp vào mắt có thể gây mù mắt… Kiểm chứng thêm thông tin trên mạng, chị Thu mới tá hỏa: “May mà biết sớm, không thì mình đã vô tình mang ẩn họa về cho 2 con vốn đang ở tuổi tò mò, hiếu động rồi!”.

Hàng chục cây Trúc đào được trồng trên đường Trần Phú, TP Nha Trang.

Không riêng gì chị Thu, xu hướng trồng cây xanh tại gia đình đang rất phổ biến hiện nay. Thế nhưng đa phần người trồng cây cảnh chọn theo sở thích và yếu tố mỹ quan của cây, vị trí để trồng mà ít quan tâm đến vấn đề có nguy hại đối với sức khỏe hay không. Trong khi theo khuyến cáo của các nhà khoa học, có nhiều loại cây, hoa trồng trong nhà, vườn tiềm ẩn độc tố, gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng con người như cây hồng môn, đỗ quyên, chuỗi ngọc, rồng bát tiên, cẩm tú cầu…

 Hồng môn - một loại cây cảnh mà tất cả các bộ phận đều có chứa độc tố khi ăn phải dẫn đến bỏng rát vùng miệng, dạ dày, ruột.

Rảo quanh các nhà vườn, cửa hàng bán hoa cây cảnh tại TP. Nha trang, chúng tôi bắt gặp nhiều khách đến mua hoa, cây cảnh. Khi được hỏi về loại cây, hoa có chứa độc đang được bày bán, đa số khách đến mua đều không hề biết. Hai vợ chồng anh Đức (trú phường Vĩnh Hải, TP. Nha Trang) chọn chậu cây cảnh chuỗi ngọc về trang trí cho quán cà phê. Theo anh Đức, “cây tròn trĩnh, nhìn lạ, đẹp mà người bán nói dễ chăm sóc nên tôi mua với giá 80.000 đồng, tôi không biết loại cây này có thể gây độc”.

Chị Phan Thị Mỹ Hạnh, một người bán cây cảnh ở Nha Trang, cho biết: “Khách đến đây mua cây thường hỏi những cây lạ, đẹp và phù hợp nơi họ trồng chứ ít người hỏi về cây có độc. Tôi nghĩ cây xanh mà, đâu có vấn đề gì. Còn những cây như trúc đào hay vạn niên thanh mủ nó có độc nhưng nếu để yên không động chạm đến thì có việc gì đâu!”. Và thực tế cho thấy, phần lớn người bán cây cảnh cũng không hiểu biết về những loại cây, hoa có độc để tư vấn cho người mua.

 Khi cắt tỉa cây xanh, công nhân phải bảo hộ đầy đủ tránh mủ, lá cây tiếp xúc với tay có thể gây mù mắt, nôi ói.

Cây có độc… trồng đầy đường

Sự hiện diện của những cây cảnh có độc gây nguy hiểm cho con người cũng dễ dàng bắt gặp trên nhiều tuyến đường, công viên ở TP. Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Hòa…

Trên đường Phạm Văn Đồng, đoạn từ trường Cao đẳng văn hóa, nghệ thuật và du lịch Nha Trang, dài hơn 1km về phía Bắc, không ít người dân và du khách đã trầm trồ khi chiêm ngưỡng sắc hồng tươi rực rỡ của cây trúc đào trong những ngày nắng đẹp của Nha Trang. Không xa nữa, cũng sắc hoa ấy ở đường Trần Phú (đoạn qua sân bay Nha Trang cũ); hay trên đại lộ Nguyễn Tất Thành, đoạn cung đường cửa ngõ từ sân bay Cam Ranh về Nha Trang, những cây hoa trúc đào sum suê giữa làn đường bung tỏa bóng hồng, khiến ai đi qua cũng phải ngước nhìn. Thế nhưng đây được xem là loại cây độc, được khuyến cáo không nên trồng ở vỉa hè, dải phân cách, nơi công cộng.

Sự khác lạ của cây chuỗi ngọc khiến nhiều người thích thú, nhưng tất cả các bộ phận của cây đều có chứa độc tố.

Tại công viên Võ Văn Ký, TP. Nha Trang, có khá nhiều cây thông thiên trồng ngay những điểm tập trung nhiều người ngồi nghỉ ngơi hóng mát. Chúng tôi bắt gặp một số em học sinh Trường THCS Võ Văn Ký đang đùa giỡn quanh gốc cây, một số em khác thì nhặt những bông hoa thông thiên để chơi.

Nhận xét về những loại cây nêu trên, Tiến sĩ Nguyễn Thướng - Chủ tịch Hội Đông y tỉnh - khẳng định: “Cây thông thiên có chất licozit, gây độc hệ tiêu hóa dẫn đến tình trạng tiêu chảy, buồn nôn, mệt mỏi, khó thở thậm chí ăn phải hạt của chúng có thể gây chết người. Còn cây trúc đào cũng là loại cây rất độc, nếu uống nước có lá trúc đào, dùng thân trúc đào làm que xiên thịt hoặc gỗ trúc đào đun nấu khói của chúng cũng gây độc, dẫn đến chết người. Hoa trúc đào, thông thiên đẹp nên trồng ở nơi công cộng các bạn trẻ có thể bẻ hoa tiếp xúc với mủ của chúng rất nguy hiểm. Ngoài hai loại cây này, các loại cây như: Dao còn gọi là cây xương cá, trong mủ cũng có độc không nên trồng. Những người làm công tác chuyên môn chúng tôi rất lo ngại, mong rằng những loại cây có độc như thế này sớm bị loại bỏ”.

Vạn  thiên thanh được trồng nhiều trong nhà, cơ quan, trường học… nhưng lá cây, mủ cây rất độc nếu trẻ ăn phải nhẹ thì bỏng rát niêm mạc, khó thở, ăn nhiều dẫn đến tử vong.

Trong khi đó, theo lãnh đạo đội cây xanh, Công ty TNHH một thành viên môi trường đô thị Nha Trang, hiện nay có khoảng 10 loại cây có chứa độc tố, mùi ảnh hưởng đến sức khỏe của con người đang được trồng trên các tuyến đường, công viên ở TP. Nha Trang như: trúc đào, thông thiên, thơm ổi, xương rồng bát tiên, hoa sữa, sò đo cam… Trong đó, có khoảng 100 cây trúc đào, trên 30 cây thông thiên (tập trung nhiều tại công viên Võ Văn Ký), gần 1.000 cây hoa sữa.

Một loại cây nguy hại có hoa rất đẹp khiến nhiều người dân và du khách thích thú cũng đang được trồng trên đường Trần Hưng Đạo, Hoàng Hoa Thám (TP Nha Trang), đường Điện Biên Phủ (Tp Cam Ranh) … là cây sò đò cam. Năm 2003, tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), đã đưa sò đò cam vào danh sách 100 loài sinh vật ngoại lai xâm hại gây hậu quả nghiêm trọng trên thế giới. Và tại Khánh Hòa đã có hàng trăm cây sò đò cam đã được trồng mới, thay thế trên các tuyến đường, trong đó có nhiều tuyến đường tỉnh lộ môi trường phát tán dễ dàng.

Khó khăn về kinh phí

Việc trồng cây cảnh giúp làm đẹp cho cảnh quan đường phố, công viên, tăng thêm sức sống cho môi trường đô thị. Tuy nhiên, những loại cây có độc tố nêu trên vẫn đang tồn tại ở Nha Trang là không ít. Ông Ngô Khắc Thinh - Phó Trưởng phòng Quản lý đô thị TP. Nha Trang - cho rằng, trước đây trồng cây xanh, vấn đề ảnh hưởng sức khỏe con người chưa được đề cập đến vì chưa có quy định. Từ năm 2010 đến nay, việc trồng quản lý cây xanh theo quy chuẩn của Bộ Xây dựng và Nghị định 64 của Chính Phủ thì không trồng những loại cây ảnh hưởng sức khỏe con người. Và những loại cây độc hại còn là sự tồn tại từ lúc thực hiện các dự án xây dựng, cải tạo nâng cấp các tuyến đường (trước năm 2010).

Hàng trăm cây sò đò cam trên đường phố Nha Trang được tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế cảnh báo là sinh vật ngoại lai xâm hại nghiên trọng.

Năm 2011, UBND TP. Nha Trang đã ban hành kế hoạch về phát triển đô thị Nha Trang giai đoạn 2011 đến 2015, trong đó năm 2014- 2015, mỗi năm bố trí 2 tỷ đồng triển khai nội dung hệ thống cây xanh ven đường, một phần kinh phí này phục vụ cho việc thay thế loại bỏ cây cấm trồng, cây hạn chế trồng. Tuy nhiên, để tiến hành thay thế, loại bỏ những loại cây này là không phải dễ vì kinh phí không đáp ứng. Bên cạnh đó, năm 2013, Phòng quản lý đô thị đã kêu gọi xã hội hóa để thay thế cây hoa sữa bằng việc đấu thầu nhưng không có tổ chức, cá nhân nào tham gia! “Để khắc phục tình trạng này, TP. có giải pháp tình thế, tức là những cây có độc nằm trước nhà dân, cơ quan, tổ chức nào có nhu cầu thay thế thì TP. cho phép thay thế. Nhưng đến nay các tổ chức, cơ quan mới thay thế được 50 cây, chủ yếu là cây hoa sữa” - ông Thinh nói.

Hiện TP. Nha Trang đã giao một số doanh nghiệp thống kê lại những tuyến đường số lượng các loại cây nằm trong danh mục cấm và đề xuất hướng xử lý vào tháng 6/2014 tới. Sau thời điểm này, TP. sẽ có thông báo đến UBND các xã, phường để cảnh báo cho bà con về các loại cây nằm trong danh mục cấm trên các tuyến đường để tránh các trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra.

Ông Lê Hồng Sơn - Đội trưởng Đội cây xanh, Công ty TNHH MTV môi trường đô thị Nha Trang - nói: Trên địa bàn thành phố còn một số loại cây có họ độc hại. Đối với công nhân chúng tôi đã phổ biến trước khi cắt tỉa, chăm sóc phải bảo hộ đầy đủ kính, mũ, bao tay, khẩu trang.  Nhưng còn người dân không biết đi qua bẻ hoa, hái cành là rất nguy hiểm. Vừa qua công ty cũng đã đề xuất với các ban, ngành của TP sớm thay thế những loại cây này nhằm đảm bảo an toàn cho người dân.

Thanh Văn - Anh Thư