Thứ Tư, 9 tháng 9, 2015

Lào chính thức phê duyệt đập thủy điện phía thượng nguồn sông Mê Kông

Việc Lào chính thức phê duyệt dự án đập thủy điện Don Sahong sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình sản xuất của vựa lúa lớn nhất Việt Nam.

Lào chính thức phê duyệt đập thủy điện phía thượng nguồn sông Mê Kông

Mới đây quốc hội Lào đã phê chuẩn dự án đập thủy điện Don Sahong ở thượng lưu sông Mê Kông, vốn đang gây ra những tranh cãi giữa các nước trong khu vực. Bất chấp những ý kiến phản đối của các nước khác, Lào vẫn quyết tâm theo đuổi kế hoạch này và dự kiến sẽ khởi công xây dựng vào cuối năm 2015.
Với công suất dự kiến 260 MW, chính phủ Lào đang hy vọng đập Don Sahong có thể biến Lào trở thành “bình ăcquy của khu vực Đông Nam Á”. Tuy nhiên dự án thủy điện này nằm ở vị trí đầu nguồn sông Mê Kông, nên việc phê chuẩn dự án vấp phải nhiều ý kiến phản đối của các nước láng giềng phía hạ lưu sông Mê Kông, trong đó có Việt Nam, Thái Lan và Campuchia.
Theo đó, một khi đập thủy điện này hoàn tất, nó sẽ làm thay đổi dòng chảy của con sông, phá vỡ luồng di cư của các loài cá, gây thiệt hại cho ngành thủy sản cũng như ngành du lịch sinh thái của các nước phía hạ nguồn.
Theo tờ Bưu điện Phnom Penh (Phnom Penh Post) cho biết, ông Daovong Phonekeo, Tổng Giám đốc Cục Kế hoạch và Chính sách năng lượng thuộc Bộ Năng lượng và Khoáng Sản Lào, đã xác nhận rằng quốc hội Lào đã phê chuẩn dự án đập thủy điện này với công ty MegaFirst của Malaysia và hiện đang chờ ký duyệt và bắt đầu xây dựng vào cuối năm nay.
Tác động tới Việt Nam
Dòng sông Mê Kông là trung tâm của một hệ sinh thái xuyên suốt các quốc gia trong khu vực. Nên một khi đập thủy điện chính thức được xây dựng sẽ phá vỡ sự di cư của các loài cá. Ngoài ra đập thủy điện còn được cho là ảnh hưởng đến khoảng 20 triệu cư dân của vùng đồng bằng sông Cửu Long, vốn chiếm hơn 1/4 GDP của cả đất nước và là vựa lúa lớn nhất Việt Nam.
Việc ngăn nước xây đập thủy điện sẽ làm cho lượng phù sa bồi đắp ở phía hạ lưu sẽ giảm đi, điều này đồng nghĩa với việc lượng phù sa giảm nhiều và gây xói lở bờ sông, tác động lớn đến hoạt động canh tác.
Ngoài ra một đặc điểm điển hình của đồng bằng Cửu Long là nhiễm mặn vào mùa hạn hán và đến mùa mưa thì một lượng nước khổng lồ từ phía thượng lưu tràn về góp phần rửa mặn cho vùng đất này. Nên động thái mới của Lào sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của hàng triệu người dân khi phải giải quyết bài toán khó rửa mặn cho vùng đồng bằng này trong thời gian sắp tới. Theo đó, Việt Nam rất có thể sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng mới về việc làm, sản lượng lúa trong thời gian tới.

Chủ Nhật, 6 tháng 9, 2015

CÁI KẾT NHỤC NHÃ CỦA MỘT VIÊN TƯỚNG GIẾT NGƯỜI DÃ MAN

    Mọi người đều biết đến tướng Nguyễn Ngọc Loan trong bức ảnh đã hành quyết một chiến sỹ MTGP ngay giữa đường phố Sài Gòn, nhưng có lẽ ít người biết rằng chỉ không đầy 4 tháng sau đó cuộc đời binh nghiệp của NNL đã kết thúc một cách bhu5c nhã và có lẽ lại càng ít người biết ai là người đã “giết chết” Loan.   
    Nguyễn Ngọc Loan là Ai?
Tướng Nguyễn Ngọc Loan, hỗn danh “Sáu Lèo”, sinh năm 1930 tại Huế. Chị cả của ông, bà Bích Hồng, là phu nhân Đại tá Bác sĩ Văn Văn Của, nguyên Đô trưởng thành phố Sài Gòn (1965-68) . Loan học trường Trung học Albert Sarraut và đậu Tú tài Toán toàn phần rồi bị động viên đi học Khóa 1 Sĩ quan Trừ bị (Nam Định). Rồi theo học Trường Sĩ quan Không quân Pháp Salon de Provence, năm 1953, trở thành phi công khu trục phản lực đầu tiên của Không lực VNCH. Về nước, ông được bổ nhiệm làm Phi đoàn trưởng Phi đoàn 2 Quan sát. Được thuộc cấp nể trọng nhưng ông không được các sĩ quan Cố vấn Hoa kỳ ưa thích vì ông hay đả kích lề lối làm việc máy móc của họ.
Năm 1964, ông Loan thăng cấp Đại tá “Tư lệnh Phó Không Quân VNCH” dưới quyền Tư lệnh, Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ. Năm 1965, vinh thăng Chuẩn tướng, ông tham dự chiến dịch không kích Bắc Việt trong khu vực Đồng hới – Vĩ tuyến 17 (Bến Hải).
Những năm kế tiếp, tướng Loan được đề cử đảm nhiệm 3 chức vụ an ninh, tình báo quan yếu của VNCH:
– Đặc ủy trưởng, Phủ Đặc Ủy Trung Ương Tình Báo
– Tổng Giám Đốc Cảnh Sát Quốc Gia, và
– Cục trưởng Cục An Ninh Quân Đội.
Lòng tận tụy với trách nhiệm nặng nề và tính “bất cần đời” của tướng Loan, coi cái chết “như pha” tạo cho ông một cá tính gồ ghề.
Tuy nhiên, Định Mệnh dường như đã an bài cho ông một số phận khắc nghiệt. Chỉ nội trong ngày 31 tháng 1 năm 1968, sự nghiệp của ông được kể như chấm dứt vì một hành động làm cho người Mỹ coi ông là kẻ phản bội.
Trong sự kiện Tết Mậu Thân 1968, ngay giữa đường phố Sài Gòn, tướng Nguyễn Ngọc Loan đã cầm súng bắn thẳng vào đầu một tù binh đặc công quân Giải phóng với hai tay đang bị trói . Vụ việc được ký giả Eddie Adams nhanh tay chụp được. Cùng lúc ấy, phóng viên đài ABC của Úc là Neil Davis cũng quay phim rất rõ ràng. Tướng Loan cầm khăn lau mặt, vẫy tay kêu các tùy tùng tránh ra, đi đến bên Bảy Lốp, không nói 1 lời, Loan quăng điếu thuốc và móc khẩu súng lục ra. Ông lấy tư thế của 1 xạ thủ, cánh tay phải giơ thẳng và, ở khoảng cách khoảng 1 mét, bắn vào thái dương của người tù binh.
Nhiều sử gia đều tin rằng tấm hình nổi tiếng một thời của Eddie Adams đã kết liễu cuộc đời binh nghiệp của tướng Nguyễn Ngọc Loan. Không sai, nhưng chỉ đúng một nửa. Chính nhiếp ảnh gia đoạt giải Pulitzer của AP này đã viết trong tuần báo TIME: “Ông tướng giết Việt Cộng bằng súng; tôi giết ông tướng bằng máy chụp hình của tôi”. Đó là tấm hình chụp tướng Loan thản nhiên hành quyết một tù binh bị còng tay sau lưng. Một hành vi sát nhân ghê tởm gây chấn động toàn thế giới. Và bức ảnh cũng dường như đã làm tăng dư luận phản chiến nở rộ tại Hoa kỳ khiến Tổng thống Johnson mất niềm tin vào một chiến thắng quân sự tại miền Nam Việt Nam. Và cuộc thương thảo với Bắc Việt và Mặt Trận Giải Phóng Việt Nam (MTGPMN) đã diễn ra sau đó dưới triều đại Nixon như giải pháp duy nhất đem lại hòa bình.
Đằng sau tất cả những sự kiện lịch sử ấy là chuyển động âm thầm nhưng có ảnh hưởng quyết định của tình báo chiến lược.

    Tòa Đại sứ Hoa kỳ rơi vào tay Đặc Công CSVN
Tổng thống Lyndon B. Johnson được Đại sứ Mỹ Ellsworth Bunker bảo đảm rằng Sài Gòn là thủ đô an toàn và Tòa Đại sứ Hoa kỳ ở Saigon là khu vực an ninh 100% không bao giờ bị tấn công vì đây sẽ là địa điểm mật đàm đã được thỏa thuận giữa Hoa kỳ và MTGPMN.
Tuy nhiên, trong trận mở màn Chiến dịch Tổng Tấn Công – Tổng Khởi Nghĩa của CSVN, một biến cố ít ai biết đến, kể cả báo chí Mỹ, là Tòa ĐS Hoa kỳ đường Thống Nhất đã rơi vào tay Đặc công CS ngay những phút đầu. Đó là hậu quả của việc tướng Loan đã cho rút 2 trung đội Cảnh Sát Dã Chiến bảo vệ bên ngoài TĐS Mỹ về tăng cường cho Dinh Độc Lập.
Diễn tiến: Tổ C-10 gồm 18 tên đặc công CS thuộc Tiểu đoàn Đặc công 276 của Đặc Khu Ủy Sài gòn – Chợ Lớn đã xuất phát lúc 1 giờ đêm 31 tháng 1, 1968 từ tiệm Phở Bình đường Yên Đổ, góc Hai Bà Trưng. Hai giờ sáng, xe dừng trước cửa sau Tòa ĐS đường Mạc Đĩnh Chi lúc đó chỉ có một tiểu đội Quân Cảnh Mỹ giữ an ninh phía trong. Đặc công CS chia làm 6 mũi khai hỏa tấn công. Họ dùng bộc pha, B-40 và AK-47 báng xếp triệt hạ vọng gác của Cảnh sát QG đặt giữa Lãnh sự và tòa nhà chính. Nhưng vọng gác này đã bỏ trống từ chiều hôm trước cùng lúc với hai trung đội Cảnh Sát Dã Chiến, theo lệnh của tướng Loan.
     Mười hai giờ khuya (12 giờ trưa Washington, D.C.), tại trụ sở CIA, Giám Đốc Richard Helms đang khoản đãi ông William Colby, tân Giám đốc CORDS Việt Nam. Giữa tiệc, một thiếu tá tùy viên hối hả xin gặp để trình một công điện Hỏa Tốc từ MACV: “Trụ sở CIA và Sứ quán Hoa kỳ Saigon đã lọt vào tay đặc công MTGPMN từ 1 giờ sáng 31 tháng 1, 1968”. Cùng lúc, Tòa Bạch Ốc cũng nhận được công điện hỏa tốc: “Saigon đang bị 5 tiểu đoàn địa phương MTGPMN tấn công ồ ạt. Tòa ĐS ở trung tâm thủ đô thất thủ. Bộ Tư Lệnh MACV và Bộ TTM/QLVNCH tràn ngập khói súng, chống trả yếu ớt vì bị bất ngờ”.
Giám đốc CIA Richard Helms đọc công điện 3 lần vẫn cả quyết với quan khách: “Đây là những ‘điều giả tưởng’ không thể nào có thể xẩy ra được với Hoa kỳ”.
Sáu giờ sáng, một đại đội xung kích thuộc Sư đoàn Không kỵ 101 được trực thăng vận đổ xuống từ nóc Tòa ĐS, đột nhập Lầu 3 rồi Lầu 2, cận chiến với 12 đặc công CS, giải tỏa Tòa ĐS — biểu tượng của sức mạnh Hoa kỳ tại Đông Nam Á.
Đồng thời cũng có những báo cáo cho rằng tướng Loan đã cố ý cho tấn công những ngôi nhà an toàn ven đô Sài Gòn theo thỏa thuận của Mỹ và MTGPMNVN, làm cơ sở giao dịch mật đàm giữa 2 bên.

    CIA ra lệnh thủ tiêu Nguyễn Ngọc Loan
Tháng 4 , 1968, Cố vấn trưởng Cảnh sát Quốc gia VNCH, J. Accompura (nguyên đại tá Lục quân Hoa kỳ) được mời đến gặp vị tân Trưởng Trạm CIA (Station Chief) tại VNCH, ông George Weisz đến thay thế ông Jorgensen. Không úp mở, ông Weisz cho Accompura hay: “Chính phủ Hoa kỳ quyết định thủ tiêu Tổng Giám Đốc Cảnh Sát QGVN, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Loan”.
Mặc dầu làm cố vấn cho tướng Loan chưa được 2 năm, Accompura lại rất thân tình và cảm mến ông. Accompura dấu kín chuyện CIA sẽ thủ tiêu ông, nhưng yêu cầu tướng Loan không được rời khỏi Dinh Độc Lập và không được tham gia bất cứ trận đánh nào có mục đích tiễu trừ các lực lượng MTGPMN tại trung tâm và ven đô Sài Gòn.
Tướng Loan hứa xuông với Accompura cho qua chuyện, nhưng ông không ngồi yên.
Ở đâu có tiếng súng AK-47 là ông nhào tới. Chỉ cần một tấm áo giáp, một khẩu M-16, với 12 băng đạn 5.56 ly vòng quanh bụng, đầu không nón sắt, chân dép cao su, không lon không lá, tướng Sáu Lèo lâm trận…
Nhiều người coi ông như “người hùng đơn độc”.
Đầu tháng 5, 1968, hay tin VC tràn về khu Tân Cảng, tướng Loan điều động 2 đại đội CS Dã Chiến truy kích Tiểu đoàn Thủ-Biên MTGPMN. Hay tin tướng Loan dẫn CSDC ra Tân Cảng, Accompura vội nhẩy xe Jeep Cảnh sát chặn đoàn xe của ông Sáu Lèo ở ngã tư Dakao – Phan Thanh Giản và yêu cầu ông cùng về Tổng Nha tham dự buổi họp Chương Trình Phượng Hoàng do W. Colby chủ tọa. Sáu Lèo từ chối.


   Tin tức loan tải: 11 giờ 45 ngày 7 tháng 5, 1968, một tên VC núp dưới chân cầu Sài Gòn bắn sẻ viên đạn “dum dum”  phá vỡ nát bắp chân trái tướng Nguyễn Ngọc Loan.
Nhưng các bác sĩ giải phẫu tại Tổng Y Viện Cộng Hòa, sau khi khám vết thương, nêu thắc mắc và khẳng định:
– Đầu đạn phá nát bắp chân trái tướng Loan không phải là “dum dum”. Nếu phải thì nó phải để lại những mảnh li ti và dấu vết thuốc nổ khi đầu đạn nổ lần thứ 2.
– Súng xung kích AK-47 của CS Bắc Việt sử dụng ở miển Nam không trang bị loại đạn “dum dum”.
– Súng bắn sẻ CKC của Tiệp Khắc cũng không trang bị đầu đạn “dum dum”.
– Đầu đạn AK-47 và CKC không phải là đạn xuyên phá. Loại đạn này chỉ tạo 1 lỗ nhỏ đường kính không quá 1 cm ở mặt trước vết thương, và mặt sau ít khi có lỗ rộng quá 5 cm.
Có lẽ chỉ có cố vấn Accompura biết rõ viên đạn làm tan nát cuộc đời binh nghiệp của tướng Loan là loại đạn gì. Và sát thủ là ai?

    Gần 40 năm sau, năm 2005 màn bí mật cũng được vén lên, bởi không ai khác là chính Accompura. 
   Sát thủ thi hành bản án tử hình tướng Loan là một hạ sĩ quan TQLC Hoa kỳ có vợ Việt Nam, làm việc cho CIA Sài Gòn. Khẩu súng bắn lén tướng Loan là M-16 gắn viễn vọng kính. Viên đạn M-16 cỡ 5.56 mm thuộc loại Flechette. Chi tiết được biết thêm:
Sát thủ đứng trên sàn trực thăng võ trang UH-1B, qua viễn vọng kính đã lẩy cò khi chiếu môn thập tự [+] nhắm trúng đầu tướng Loan. May thay,“Thiên bất dung gian”, người không thể giết người, chỉ có Trời mới giết được người. Lúc sát thủ lẩy cò cũng vừa là lúc trực thăng gặp vùng giảm áp, nên  hụt hẫng đưa viên đạn trúng bắp chân trái Sáu Lèo đang gác trên thành cầu thay vì trúng đầu ông. Viên đạn Flechette 5.56mm đã phá nát bấy toàn thể bắp chân trái tướng Loan, cắt đứt gân lòng thòng và động mạch tiếp máu cho bàn chân.
Bác sĩ Trưởng Khoa Giải Phẫu Tổng Y Viện Cộng Hòa đề nghị cắt bàn chân bởi vì động mạch đã bị phá nát, nếu không, một thời gian ngắn bàn chân sẽ bị hư thối.
Tướng Loan yêu cầu, bằng mọi cách, giữ lại bàn chân trái cho ông.

     Ảnh hưởng tiêu cực của tấm hình hay do lệnh CIA?
     Bác sĩ cố vấn trưởng Tổng Y Viện đề nghị đưa tướng Loan đến điều trị tại Bệnh viện Quân Y Mỹ tại Long Bình. Giám đốc Bệnh viện từ chối vì không có khả năng nối động mạch vi ti ở bắp chân.
    Tướng Kỳ yêu cầu MACV can thiệp với Hạm Đội 7 có tầu bệnh viện đón nhận tướng Loan để chữa trị. Tầu Bệnh Viện Đệ Thất Hạm Đội từ chối.
Chính phủ VNCH yêu cầu Tòa Đại sứ Hoa kỳ giúp đỡ đưa tướng Loan đến Bệnh viện Jama trên đất Nhật. Tòa Đai sứ Hoa kỳ khước từ.
Không thể trông cậy vào Đồng minh Hoa Kỳ giúp đỡ, tướng Kỳ cuối cùng nhờ đến Tòa Đại sứ Úc chấp thuận cho tướng Loan được điều trị tại Canberra. Chính quyền Canberra khước từ lời yêu cầu của VNCH, viện cớ dư luận dân chúng Úc không đồng tình chứa chấp một kẻ giết tù binh chiến tranh không vũ khí trong tay.
Tướng Loan giải ngũ, trở lại đời sống dân sự. Tướng Kỳ mất một người vừa là bạn thân, vừa là quân sư lỗi lạc trong cuộc đời tham chính của mình.

Hoa kỳ không giết chết được Loan nhưng vẫn căm tức “Sáu Lèo” một lúc phá hỏng hai giải pháp chính trị và quân sự của Mỹ tại Việt Nam. Họ quả quyết: “Nếu Loan không rút 2 trung đội Cảnh sát Dã chiến bảo vệ Sứ quán ở đường Thống Nhất thì không tài nào tổ đặc công C-10 của MTGPMN có thể xâm nhập thành lũy tối cao và kiên cố nhất của Mỹ, làm ô danh siêu cường số 1 thế giới”.
      Ngoài ra, sau này, CIA Mỹ còn nghi ngờ tướng Loan vào những ngày cuối tháng 4 năm 1975, đã dùng uy tín cá nhân để mưu đồ kìm chân hàng ngàn người Mỹ di tản để làm con tin buộc Mỹ phải quay lại tham chiến. Điều này được lý giải tại sao Mỹ phải cho ưu tiên di tản những phi công khu trục sang Utapao, Thái Lan, bởi vì QLVNCH chỉ cần vài chiếc F-5 là có thể bắn hạ những trực thăng di tản rơi rụng như sung.  Nhưng có thể mọi việc chỉ dừng lại ở ý tưởng, chưa có hành động. Rốt cuộc, trưa ngày 29 tháng 4, năm 75, tướng Loan và gia đình đã phải chật vật lắm mới leo lên được một vận tải cơ C-130 và tới Utapao lúc 16:00 giờ chiều.

Thứ Tư, 2 tháng 9, 2015

Ai là tác giả của những thước phim lịch sử về ngày 2-9-1945 tại quảng trường Ba Đình


Trước năm 1975, chúng ta chỉ có ảnh về ngày 2 tháng 9 năm 1945.
Năm 1975, đạo diễn Phạm Kỳ Nam sang Pháp để thực hiện quay bộ phim "Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh". Khi ông đang ở Paris, bất ngờ nhận được một hộp bọc kín, người gửi chỉ nhờ lễ tân khách sạn nhắn với đạo diễn Phạm Kỳ Nam rằng "đây là quà tặng do một người bạn của Việt Nam chuyển đến" và không cho biết tên[3].
Khi mở ra, đạo diễn Phạm Kỳ Nam rất ngạc nhiên khi nhận ra món quà đó là những thước phim 16 ly ghi lại hình ảnh đen trắng trọn vẹn ngày lễ Tuyên bố Độc lập tại quảng trường Ba Đình[2].
Những đoạn phim đã được đạo diễn Phạm Kỳ Nam ráp nối lại thành một bộ phim tài liệu dài khoảng 30 phút[4] và được đặt tên Ngày Độc lập 2/9/1945[1]. Nội dung phim quay lại cảnh quảng trường Ba Đình vào ngày mùng 2 tháng 9 năm 1945, với hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọcbản Tuyên ngôn Độc lập trước đông đảo người dân. Bộ phim được chiếu rộng rãi trên truyền hình quốc gia, được nhiều người biết đến và xem lại nhất là vào dịp quốc khánh của Việt Nam[1].

Tìm kiếm tác giả
Theo ông Nguyễn Hữu Đang, người được Hồ Chí Minh giao trách nhiệm làm Trưởng ban tổ chức Lễ Tuyên bố Độc lập[4], thì có 2 giả thiết về tác giả của những thước phim
Hương Ký
Ông Hương Ký (tên thật là Nguyễn Lan Hương) - chủ một hiệu ảnh nổi tiếng tại Hà Nội thời đó, chuyên làm những dịch vụ về quay phim tư liệu. Theo yêu cầu của ông Nguyễn Hữu Đang, ông Hương Ký và 2 nhân viên đã thực hiện việc quay buổi lễ. Nhưng sau buổi lễ, ông Hương Ký thông báo không quay được vì sự cố máy móc. Ông Nguyễn Hữu Đang sau này có viết về sự cố này với thái độ hoài nghi vì chỉ một thời gian sau đó, ông Đang phát hiện ra chủ hiệu Hương Ký đã đi theo Quốc dân đảng chống lại Việt Minh[5].
Có một số căn cứ để giả thiết những thước phim này là do hiệu Hương Ký quay[4]. Rõ nhất là dựa vào một tấm ảnh do ông David Marr, nhà nghiên cứu sử học Úc gốc Mỹ, cung cấp và theo ông bức ảnh cũng do người Mỹ chụp[6]. Tấm ảnh này có góc chụp từ dưới hướng lên lễ đài, hình Chủ tịch Hồ Chí Minh đang đọc Tuyên ngôn Độc lập, đứng bên phải ông có một người cầm ô và chi tiết cần chú ý là phía bên trái có một người cầm máy quay phim hướng ống kính về phía ông Hồ. Thể hiện này ứng với đoạn phim quay cảnh Hồ Chí Minh đang đọc Tuyên ngôn nhìn nghiêng[7].
Phái bộ tiền trạm OSS
Phái bộ tiền trạm OSS (Office of Strategic Services - Cơ quan phục vụ chiến lược Mỹ), bí danh Con Nai - "The Deer" do Thiếu tá Archimedes Patti, nguyên trưởng phái đoàn Mỹ đến Hà Nội dưới danh nghĩa Đồng minh][6]. Theo như hồi ký của Thiếu tá Archimedes L.A. Patti, ông đã tường thuật cuộc mít-tinh vào ngày 2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình với nhiều chi tiết mà cho tới nay, sách báo Việt Nam chưa từng nhắc đến. Ông đã mô tả chính xác công việc ông và một số nhân viên chứng kiến buổi lễ, đi lại trong khu vực mít-tinh để chụp ảnh và quay phim.
Sự miêu tả này của Thiếu tá Patti đã khiến ông Nguyễn Hữu Đang, người chịu trách nhiệm chính điều hành buổi lễ và kiểm soát cuộc mít-tinh, cho rằng "bất ngờ vì ông cũng không biết có những hoạt động của người ngoại quốc ngay trước mắt mình".[5]
Theo một số chuyên gia, những thước phim trên được quay rất chuyên nghiệp và nhiều góc độ khác nhau chứng tỏ người quay phim đã di chuyển liên tục trong khi quay để quan sát rồi ghi lại chứ không phải chỉ cầm máy đứng yên một chỗ[7].

.