Mọi người đều biết đến tướng
Nguyễn Ngọc Loan trong bức ảnh đã hành quyết một chiến sỹ MTGP ngay giữa đường
phố Sài Gòn, nhưng có lẽ ít người biết rằng chỉ không đầy 4 tháng sau đó cuộc
đời binh nghiệp của NNL đã kết thúc một cách bhu5c nhã và có lẽ lại càng ít
người biết ai là người đã “giết chết” Loan.
Nguyễn Ngọc Loan là Ai?
Tướng Nguyễn Ngọc Loan, hỗn danh “Sáu Lèo”, sinh năm 1930 tại Huế. Chị cả của
ông, bà Bích Hồng, là phu nhân Đại tá Bác sĩ Văn Văn Của, nguyên Đô trưởng
thành phố Sài Gòn (1965-68) . Loan học trường Trung học Albert Sarraut và đậu
Tú tài Toán toàn phần rồi bị động viên đi học Khóa 1 Sĩ quan Trừ bị (Nam Định).
Rồi theo học Trường Sĩ quan Không quân Pháp Salon de Provence, năm 1953, trở
thành phi công khu trục phản lực đầu tiên của Không lực VNCH. Về nước, ông được
bổ nhiệm làm Phi đoàn trưởng Phi đoàn 2 Quan sát. Được thuộc cấp nể trọng nhưng
ông không được các sĩ quan Cố vấn Hoa kỳ ưa thích vì ông hay đả kích lề lối làm
việc máy móc của họ.
Năm 1964, ông Loan thăng cấp Đại tá “Tư lệnh Phó Không Quân VNCH” dưới quyền Tư
lệnh, Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ. Năm 1965, vinh thăng Chuẩn tướng, ông tham dự
chiến dịch không kích Bắc Việt trong khu vực Đồng hới – Vĩ tuyến 17 (Bến Hải).
Những năm kế tiếp, tướng Loan được đề cử đảm nhiệm 3 chức vụ an ninh, tình báo
quan yếu của VNCH:
– Đặc ủy trưởng, Phủ Đặc Ủy Trung Ương Tình Báo
– Tổng Giám Đốc Cảnh Sát Quốc Gia, và
– Cục trưởng Cục An Ninh Quân Đội.
Lòng tận tụy với trách nhiệm nặng nề và tính “bất cần đời” của tướng Loan, coi
cái chết “như pha” tạo cho ông một cá tính gồ ghề.
Tuy nhiên, Định Mệnh dường như đã an bài cho ông một số phận khắc nghiệt. Chỉ
nội trong ngày 31 tháng 1 năm 1968, sự nghiệp của ông được kể như chấm dứt vì
một hành động làm cho người Mỹ coi ông là kẻ phản bội.
Trong sự kiện Tết Mậu Thân 1968, ngay giữa đường phố Sài Gòn, tướng
Nguyễn Ngọc Loan đã cầm súng bắn thẳng vào đầu một tù binh đặc công quân Giải
phóng với hai tay đang bị trói . Vụ việc được ký giả Eddie Adams nhanh tay chụp
được. Cùng lúc ấy, phóng viên đài ABC của Úc là Neil Davis cũng quay phim rất
rõ ràng. Tướng Loan cầm khăn lau mặt, vẫy tay kêu các tùy tùng tránh ra, đi đến
bên Bảy Lốp, không nói 1 lời, Loan quăng điếu thuốc và móc khẩu súng lục ra.
Ông lấy tư thế của 1 xạ thủ, cánh tay phải giơ thẳng và, ở khoảng cách khoảng 1
mét, bắn vào thái dương của người tù binh.
Nhiều sử gia đều tin rằng tấm hình nổi tiếng một thời của Eddie Adams đã
kết liễu cuộc đời binh nghiệp của tướng Nguyễn Ngọc Loan. Không sai, nhưng chỉ
đúng một nửa. Chính nhiếp ảnh gia đoạt giải Pulitzer của AP này đã viết trong
tuần báo TIME: “Ông tướng giết Việt Cộng bằng súng; tôi giết ông tướng bằng máy
chụp hình của tôi”. Đó là tấm hình chụp tướng Loan thản nhiên hành quyết một tù
binh bị còng tay sau lưng. Một hành vi sát nhân ghê tởm gây chấn động toàn thế
giới. Và bức ảnh cũng dường như đã làm tăng dư luận phản chiến nở rộ tại Hoa kỳ
khiến Tổng thống Johnson mất niềm tin vào một chiến thắng quân sự tại miền Nam
Việt Nam. Và cuộc thương thảo với Bắc Việt và Mặt Trận Giải Phóng Việt Nam
(MTGPMN) đã diễn ra sau đó dưới triều đại Nixon như giải pháp duy nhất đem lại
hòa bình.
Đằng sau tất cả những sự kiện lịch sử ấy là chuyển động âm thầm nhưng có ảnh
hưởng quyết định của tình báo chiến lược.
Tòa Đại sứ Hoa kỳ rơi vào tay
Đặc Công CSVN
Tổng thống Lyndon B. Johnson được Đại sứ Mỹ Ellsworth Bunker bảo đảm
rằng Sài Gòn là thủ đô an toàn và Tòa Đại sứ Hoa kỳ ở Saigon là khu vực an ninh
100% không bao giờ bị tấn công vì đây sẽ là địa điểm mật đàm đã được thỏa thuận
giữa Hoa kỳ và MTGPMN.
Tuy nhiên, trong trận mở màn Chiến dịch Tổng Tấn Công – Tổng Khởi Nghĩa của
CSVN, một biến cố ít ai biết đến, kể cả báo chí Mỹ, là Tòa ĐS Hoa kỳ đường
Thống Nhất đã rơi vào tay Đặc công CS ngay những phút đầu. Đó là hậu quả của
việc tướng Loan đã cho rút 2 trung đội Cảnh Sát Dã Chiến bảo vệ bên ngoài TĐS
Mỹ về tăng cường cho Dinh Độc Lập.
Diễn tiến: Tổ C-10 gồm 18 tên đặc công CS thuộc Tiểu đoàn Đặc công 276 của Đặc
Khu Ủy Sài gòn – Chợ Lớn đã xuất phát lúc 1 giờ đêm 31 tháng 1, 1968 từ tiệm
Phở Bình đường Yên Đổ, góc Hai Bà Trưng. Hai giờ sáng, xe dừng trước cửa sau
Tòa ĐS đường Mạc Đĩnh Chi lúc đó chỉ có một tiểu đội Quân Cảnh Mỹ giữ an ninh
phía trong. Đặc công CS chia làm 6 mũi khai hỏa tấn công. Họ dùng bộc pha, B-40
và AK-47 báng xếp triệt hạ vọng gác của Cảnh sát QG đặt giữa Lãnh sự và tòa nhà
chính. Nhưng vọng gác này đã bỏ trống từ chiều hôm trước cùng lúc với hai trung
đội Cảnh Sát Dã Chiến, theo lệnh của tướng Loan.
Mười hai giờ khuya (12 giờ trưa
Washington, D.C.), tại trụ sở CIA, Giám Đốc Richard Helms đang khoản đãi ông
William Colby, tân Giám đốc CORDS Việt Nam. Giữa tiệc, một thiếu tá tùy viên
hối hả xin gặp để trình một công điện Hỏa Tốc từ MACV: “Trụ sở CIA và Sứ quán
Hoa kỳ Saigon đã lọt vào tay đặc công MTGPMN từ 1 giờ sáng 31 tháng 1, 1968”.
Cùng lúc, Tòa Bạch Ốc cũng nhận được công điện hỏa tốc: “Saigon đang bị 5 tiểu
đoàn địa phương MTGPMN tấn công ồ ạt. Tòa ĐS ở trung tâm thủ đô thất thủ. Bộ Tư
Lệnh MACV và Bộ TTM/QLVNCH tràn ngập khói súng, chống trả yếu ớt vì bị bất
ngờ”.
Giám đốc CIA Richard Helms đọc công điện 3 lần vẫn cả quyết với quan khách:
“Đây là những ‘điều giả tưởng’ không thể nào có thể xẩy ra được với Hoa kỳ”.
Sáu giờ sáng, một đại đội xung kích thuộc Sư đoàn Không kỵ 101 được trực thăng
vận đổ xuống từ nóc Tòa ĐS, đột nhập Lầu 3 rồi Lầu 2, cận chiến với 12 đặc công
CS, giải tỏa Tòa ĐS — biểu tượng của sức mạnh Hoa kỳ tại Đông Nam Á.
Đồng thời cũng có những báo cáo cho
rằng tướng Loan đã cố ý cho tấn công những ngôi nhà an toàn ven đô Sài Gòn theo
thỏa thuận của Mỹ và MTGPMNVN, làm cơ sở giao dịch mật đàm giữa 2 bên.
CIA ra lệnh thủ tiêu Nguyễn Ngọc Loan
Tháng 4 , 1968, Cố vấn trưởng Cảnh sát Quốc gia VNCH, J. Accompura (nguyên đại
tá Lục quân Hoa kỳ) được mời đến gặp vị tân Trưởng Trạm CIA (Station Chief)
tại VNCH, ông George Weisz đến thay thế ông Jorgensen. Không úp mở, ông Weisz
cho Accompura hay: “Chính phủ Hoa kỳ quyết định thủ tiêu Tổng Giám Đốc Cảnh Sát
QGVN, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Loan”.
Mặc dầu làm cố vấn cho tướng Loan chưa được 2 năm, Accompura lại rất thân tình
và cảm mến ông. Accompura dấu kín chuyện CIA sẽ thủ tiêu ông, nhưng yêu cầu
tướng Loan không được rời khỏi Dinh Độc Lập và không được tham gia bất cứ trận
đánh nào có mục đích tiễu trừ các lực lượng MTGPMN tại trung tâm và ven đô Sài
Gòn.
Tướng Loan hứa xuông với Accompura cho qua chuyện, nhưng ông không ngồi
yên.
Ở đâu có tiếng súng AK-47 là ông nhào tới. Chỉ cần một tấm áo giáp, một khẩu
M-16, với 12 băng đạn 5.56 ly vòng quanh bụng, đầu không nón sắt, chân dép cao
su, không lon không lá, tướng Sáu Lèo lâm trận…
Nhiều người coi ông như “người hùng đơn độc”.
Đầu tháng 5, 1968, hay tin VC tràn về khu Tân Cảng, tướng Loan điều động
2 đại đội CS Dã Chiến truy kích Tiểu đoàn Thủ-Biên MTGPMN. Hay tin tướng Loan
dẫn CSDC ra Tân Cảng, Accompura vội nhẩy xe Jeep Cảnh sát chặn đoàn xe của ông
Sáu Lèo ở ngã tư Dakao – Phan Thanh Giản và yêu cầu ông cùng về Tổng Nha tham
dự buổi họp Chương Trình Phượng Hoàng do W. Colby chủ tọa. Sáu Lèo từ chối.
Tin tức loan tải: 11 giờ 45 ngày 7 tháng 5, 1968, một tên VC núp dưới chân cầu Sài Gòn
bắn sẻ viên đạn “dum dum” phá vỡ nát bắp
chân trái tướng Nguyễn Ngọc Loan.
Nhưng các bác sĩ giải phẫu tại Tổng Y Viện Cộng Hòa, sau khi khám vết thương,
nêu thắc mắc và khẳng định:
– Đầu đạn phá nát bắp chân trái tướng Loan không phải là “dum dum”. Nếu phải
thì nó phải để lại những mảnh li ti và dấu vết thuốc nổ khi đầu đạn nổ lần thứ
2.
– Súng xung kích AK-47 của CS Bắc Việt sử dụng ở miển Nam không trang bị loại
đạn “dum dum”.
– Súng bắn sẻ CKC của Tiệp Khắc cũng không trang bị đầu đạn “dum dum”.
– Đầu đạn AK-47 và CKC không phải là đạn xuyên phá. Loại đạn này chỉ tạo 1 lỗ
nhỏ đường kính không quá 1 cm ở mặt trước vết thương, và mặt sau ít khi có lỗ
rộng quá 5 cm.
Có lẽ chỉ có cố vấn Accompura biết rõ viên đạn làm tan nát cuộc đời binh nghiệp
của tướng Loan là loại đạn gì. Và sát thủ là ai?
Gần 40 năm sau, năm 2005 màn bí
mật cũng được vén lên, bởi không ai khác là chính Accompura.
Sát thủ thi hành bản án tử hình tướng
Loan là một hạ sĩ quan TQLC Hoa kỳ có vợ Việt Nam, làm việc cho CIA Sài Gòn.
Khẩu súng bắn lén tướng Loan là M-16 gắn viễn vọng kính. Viên đạn M-16 cỡ 5.56
mm thuộc loại Flechette. Chi tiết được biết thêm:
Sát thủ đứng trên sàn trực thăng võ trang UH-1B, qua viễn vọng kính đã lẩy
cò khi chiếu môn thập tự [+] nhắm trúng đầu tướng Loan. May thay,“Thiên bất
dung gian”, người không thể giết người, chỉ có Trời mới giết được người. Lúc
sát thủ lẩy cò cũng vừa là lúc trực thăng gặp vùng giảm áp, nên hụt hẫng đưa viên đạn trúng bắp chân trái Sáu
Lèo đang gác trên thành cầu thay vì trúng đầu ông. Viên đạn Flechette 5.56mm đã
phá nát bấy toàn thể bắp chân trái tướng Loan, cắt đứt gân lòng thòng và động
mạch tiếp máu cho bàn chân.
Bác sĩ Trưởng Khoa Giải Phẫu Tổng Y Viện Cộng Hòa đề nghị cắt bàn chân bởi vì
động mạch đã bị phá nát, nếu không, một thời gian ngắn bàn chân sẽ bị hư thối.
Tướng Loan yêu cầu, bằng mọi cách, giữ lại bàn chân trái cho ông.
Ảnh hưởng tiêu cực của tấm
hình hay do lệnh CIA?
Bác sĩ cố vấn trưởng Tổng Y Viện đề
nghị đưa tướng Loan đến điều trị tại Bệnh viện Quân Y Mỹ tại Long Bình. Giám
đốc Bệnh viện từ chối vì không có khả năng nối động mạch vi ti ở bắp chân.
Tướng Kỳ yêu cầu MACV can thiệp với
Hạm Đội 7 có tầu bệnh viện đón nhận tướng Loan để chữa trị. Tầu Bệnh Viện Đệ
Thất Hạm Đội từ chối.
Chính phủ VNCH yêu cầu Tòa Đại sứ Hoa kỳ giúp đỡ đưa tướng Loan đến Bệnh viện
Jama trên đất Nhật. Tòa Đai sứ Hoa kỳ khước từ.
Không thể trông cậy vào Đồng minh Hoa Kỳ giúp đỡ, tướng Kỳ cuối cùng nhờ đến
Tòa Đại sứ Úc chấp thuận cho tướng Loan được điều trị tại Canberra. Chính quyền
Canberra khước từ lời yêu cầu của VNCH, viện cớ dư luận dân chúng Úc không đồng
tình chứa chấp một kẻ giết tù binh chiến tranh không vũ khí trong tay.
Tướng Loan giải ngũ, trở lại đời sống dân sự. Tướng Kỳ mất một người vừa là bạn
thân, vừa là quân sư lỗi lạc trong cuộc đời tham chính của mình.
Hoa kỳ không giết chết được Loan nhưng vẫn căm tức “Sáu Lèo” một lúc phá hỏng
hai giải pháp chính trị và quân sự của Mỹ tại Việt Nam. Họ quả quyết: “Nếu Loan
không rút 2 trung đội Cảnh sát Dã chiến bảo vệ Sứ quán ở đường Thống Nhất thì
không tài nào tổ đặc công C-10 của MTGPMN có thể xâm nhập thành lũy tối cao và
kiên cố nhất của Mỹ, làm ô danh siêu cường số 1 thế giới”.
Ngoài ra, sau này, CIA Mỹ còn nghi ngờ
tướng Loan vào những ngày cuối tháng 4 năm 1975, đã dùng uy tín cá nhân để mưu
đồ kìm chân hàng ngàn người Mỹ di tản để làm con tin buộc Mỹ phải quay lại tham
chiến. Điều này được lý giải tại sao Mỹ phải cho ưu tiên di tản những phi công
khu trục sang Utapao, Thái Lan, bởi vì QLVNCH chỉ cần vài chiếc F-5 là có thể
bắn hạ những trực thăng di tản rơi rụng như sung. Nhưng có thể mọi việc chỉ dừng lại ở ý tưởng,
chưa có hành động. Rốt cuộc, trưa ngày 29 tháng 4, năm 75, tướng Loan và gia
đình đã phải chật vật lắm mới leo lên được một vận tải cơ C-130 và tới Utapao
lúc 16:00 giờ chiều.